Er is de laatste tijd veel te doen om vrijheid. Als de wereld in een lockdown zit wordt het pijnlijk duidelijk hoe het met vrijheid gesteld is. Iedere (maat)regel lijkt een inperking van vrijheid. In dit blog wordt vrijheid onder de yogaloep gehouden, op weg naar een nieuwe vrijheid.

Eerst even de achtergrond

Vrijheid is een stadium van bewustzijn. Er zijn in yoga vier basis toestanden van bewustzijn, de 4 samadhi's: vitarka, vichara, ananda en asmita samadhi. Het eerste stadium van bewustzijn is redenatie, in dit stadium (vitarka) kun je observeren hoe het denken functioneert in relatie tot een object waar het over nadenkt. Je kunt gedachten zien opkomen en gaan. En je kunt een opeenvolging van gedachten een verhaal zien vertellen. Erg handig als je een oplossing voor een probleem zoekt en niet in staat bent dat zelf te beredeneren. Het tweede stadium is vrijheid, die zit in de abstractie van de redenatie. In dit stadium (vichara) redeneert het denken niet meer over objecten, maar over gemeenschappelijke kenmerken van objecten. De specifieke kenmerken van een object doen er niet meer toe. Deze abstractie gaat voort totdat voor alle objecten één enkel kenmerk overblijft, namelijk dat ze ontstaan zijn uit de universele eenheid. Dat is de enige eigenschap die alle objecten gemeen hebben. Ze zijn ontstaan in hetzelfde bewustzijn/eenheid. Dat bewustzijn is het derde stadium (ananda), deze eenheid wordt als liefde getypeerd. In dit stadium is er een eenheid, en zijn er ook nog afzonderlijke objecten. Als je meer bewust wordt van de eenheid, dan vervagen en verdwijnen de afzonderlijke objecten langzaam. Als bewustzijn uiteindelijk alleen over is gebleven wordt dat asmita samadhi genoemd, puur 'zijn', het vierde stadium.



Een voorbeeld van een specifiek object (1) is een zwart wit gevlekte bonte koe die luistert naar de naam bertha 38 en die geeft 25 liter melk per dag. Daar kun je over redeneren, over de vlekken, over de naam, over de hoeveelheid melk. Als je dit abstracter maakt (2), dan is het gewoon een koe, niets meer, maar ook niets minder. Niet beter of slechter dan ander koeien. (3) Als je ziet dat die koe net als de mens, net als jij en ik en alle andere wezens nu leeft en ontstaan is in dezelfde eenheid (3), dan blijft er niets anders over dan de koe lief te hebben als jezelf. Is er uiteindelijk dan nog wel een onderscheidt tussen jou en de koe (4)?

Wat kunnen we hiervan leren?

Vrijheid is getypeerd als een stadium van bewustzijn wat het denken te boven gaat. Ieder stadium van bewustzijn gaat het denken te boven. Het is nogal een verschil of jij zelf iets probeert te beredeneren, met je beperkte kennis. Of dat je gedachten observeert die de redenatie voor jou openbaren. Zelf redeneren is een actie van jezelf, je ego. Observeren van redenatie doe je vanuit je intuïtie, je persoonlijkheid. De intuïtie wordt gestuurd vanuit de eenheid, met alle kennis binnen handbereik. Een onmogelijke taak voor je ego om het beter te doen dan je intuïtie, simpelweg omdat het ego niet alle kennis voorhanden heeft.

Vrijheid komt dus voort uit je intuïtie, niet gebonden door je eigen denken, en dan is alles mogelijk. Er zijn geen grenzen, geen regels. De regels zitten lager in het proces, in je eigen denken, in je interpretatie van je intuïtie.

Het meest belangrijk om je te realiseren is dat je vrijheid niet kunt bedenken. Vrijheid staat boven alles wat je kunt bedenken. Iedere gedachte beperkt je vrijheid juist en brengt je verder weg van vrijheid. Eén enkele gedachte, één enkel oordeel of één enkele regel maakt onderscheidt en beperkt daarmee je echte vrijheid.

Zie ook dat er in vrijheid geen ruimte voor discriminatie is, er is eenheid, geen afgescheidenheid, geen groepering. De discriminatie zit in de benoeming van een specifiek kenmerk, wat onmogelijk tot vrijheid kan leiden.

We kunnen allemaal in dezelfde vrijheid leven, boven het denken. Daarvoor moet ieder individu stoppen met zijn eigen regels creëren en handhaven. Dus vrijheid begint bij jezelf. Als jij een regel voor jezelf stelt en wenst dat andere zich daaraan houden, dan beperk je zijn vrijheid. Terwijl we net hebben gezien dat we uit dezelfde vrijheid zijn ontstaan. Hoe gek is dat!

Ja maar...

Je kunt toch niet zonder regels samenleven? Wie zegt dat? We hebben zojuist gezien dat vrijheid in de eenheid van de dingen zit. Als je ziet dat jij en ik en alle andere mensen en wezens uit hetzelfde gemeenschappelijke bewustzijn zijn ontstaan. Hoe kan dan vanuit dat bewustzijn iets niet goed zijn voor iedereen? Dat bewustzijn heeft ook zo zijn universele regels. In de yoga heten dat yama's en niyama's. Het bewustzijn zal bijvoorbeeld geweldloos zijn, het gaat toch niet geweld plegen tegen zichzelf? Het zal ook altijd waar zijn. Hoe kan er een onwaarheid in de eenheid bestaan? Het gaat nu te ver om alle 10 yama's en niyamas te benoemen die als grondbeginselen gebruikt worden. Maar de essentie is: de eenheid zal zichzelf niet iets aandoen wat het zelf niet wil.

Met deze uitgangspunten is er prima samen te leven. Daar zijn geen extra regels voor nodig. Wat denk je dat ons ego, met zijn beperkte kennis, aan extra regels kan verzinnen om onszelf te beschermen tegen onszelf? Het is triest en lachwekkend tegelijk, als je dit echt begrijpt. Gelukkig vallen veel regels in onze maatschappij samen met de regels die ook onze intuïtie uit zichzelf voorstaat, dan gaat het 'houden aan de regels' vanzelf. Soms is een regel echter teveel beredeneerd door een individu, dan past het misschien in zijn ego denkraam, maar niet in die van anderen. Dan krijgen anderen het gevoel dat ze beperkt worden in hun vrijheid. En waarom... omdat ze hun intuïtie niet meer kunnen volgen, die botst met die individuele regel.

Regels lijken houvast te geven, maar dat is schijn. Ze beperken je tot iets wat overzichtelijk is. Omdat het geheel niet door ons te overzien is. Dat betekent niet dat je niet op het geheel kunt vertrouwen. Hoogstwaarschijnlijk mis je door regels net de essentie. Je beperkt je eigen visie. Want er is buiten de regels veel meer dan wat binnen de regels valt.

Hoe ga je hiermee om

Altijd je intuïtie volgen. Niets anders. Intuïtie is zuiver en zal altijd leiden tot iets positiefs, bekijk de yama's en niyama's goed om dit te begrijpen. LET OP, laat je niet pakken door je ego. verschuil je niet achter je intuïtie door die weer te gaan beredeneren. Dat is niet nodig en kan juist schadelijk zijn. Met iedere gedachte buig je namelijk de intuïtie om en mist die zijn puurheid. Je intuïtie kan heel verrassend zijn en houdt zich ook niet aan jouw eigen ego regels.

Dit is geen oproep om regels te breken, maar een oproep om intuïtie te volgen. Soms kan intuïtie tegen de regels van iemands anders ingaan. Dat is niet erg, dat is in zijn gedachten. Intuïtie is zuiver en zal anderen niet schaden. Als jouw intuïtie dat wel zegt, dan zit er helaas nog een gedachte tussen, kom dan eerst los van je eigen gehechtheid, van je eigen regels.

Je kunt ook oefenen om anderen als jezelf te zien. Zie iedereen als uit dezelfde eenheid ontstaan, als broer of zus. Er vanuitgaande dat andere uit dezelfde intuïtie werken, dan is wat zij vinden net zo waar als wat jij vindt. Jullie denken verschilt misschien, maar de achterliggende intuïtie is dezelfde. Je verdraait het beiden alleen anders. Je kunt de ander niet overtuigen van je eigen regels, je kunt wel proberen de regels van iemand anders ook als waarheid te zien en daarmee om te gaan. Als je maar niet denkt dat jouw denken meer waarheid bevat dan die van iemand anders.

Stop met je eigen regels te volgen en stop met de regels van anderen te veroordelen. Begin vandaag nog met meditatie om je denken te verminderen en je intuïtie te leren volgen. Het is de enige weg naar echte vrijheid.

Lees meer BOE blogs
Neem contact op
Ga naar www.bamboehuis.amsterdam